Profesor w Katedrze Krytyki Współczesnej; historyk literatury, krytyk literacki, edytor;
Historyk literatury polskiej, krytyk literacki, edytor.
W 1989 ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim studia na kierunku filologia polska. W 1994 na podstawie rozprawy pt. Nacjonalistyczna krytyka literacka. Próba rekonstrukcji i opisu nurtu lat trzydziestych otrzymał na Wydziale Filologicznym UJ stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo w specjalności literaturoznawstwo. Tam też uzyskał w 2004 stopień naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo. W 2018 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych.
W 2008 został kierownikiem Katedry Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki UJ.
Jest redaktorem dwumiesięcznika „Arcana”. Publikował m.in. w „Arce”, „Dekadzie Literackiej”, „Europie”, „Frondzie”, „Pamiętniku Literackim”, „Rzeczpospolitej”, „Ruchu Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Wielogłosie”.
Jest członkiem jury Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas oraz Nagrody Literackiej Europy Środkowej "Angelus". Jest przewodniczącym jury Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza. oraz Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego.
Prowadzi zajęcia z najnowszej literatury polskiej po 1989 roku, historii polskiej krytyki literackiej, warsztaty krytyczne.
kontakt: maciej.urbanowski@uj.edu.pl
numer ORCID: 0000-0003-3100-0153
Publikacje
Książki i monografie
Nacjonalistyczna krytyka literacka. Próba opisu i interpretacji nurtu w II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 1997.
Oczyszczenie. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2002.
Człowiek głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2003.
Dezerterzy i żołnierze. Szkice o literaturze polskiej 1991-2006, Wydawnictwie ARCANA, Kraków 2007.
Prawą stroną literatury polskiej. Szkice i portrety, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
Szczęście pod wulkanem. O Andrzeju Bobkowskim, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2013.
Od Brzozowskiego do Herberta. Studia o ideach literatury polskiej XX wieku, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2013.
Romans z Polską. O literaturze współczesnej, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2014.
Prawą stroną literatury polskiej. Szkice i portrety, wydanie II poprawione i poszerzone, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2015.
Brzozowski. Nowoczesność, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2017.
Podręczniki, skrypty
D. Kozicka, M. Urbanowski, A. Zawadzki, Leksykon bohaterów literackich, Wydawnictwo Park, Bielsko Biała 2004.
„Kartografowie dziwnych podróży”. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, wstęp M. Wyka, opracowanie K. Biedrzycki, J. Fazan, D. Kozicka, M. Urbanowski, J. Zach-Rońda, Universitas, Kraków 2004.
Encyklopedia literatury polskiej, pod red. Elżbiety Zarych, autorzy haseł m. in. E. Buszewicz, J. Fazan, M. Urbanowski, I. Węgrzyn, J. Włodarczyk, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2005 [tu 200 haseł osobowych oraz 73 hasła przedmiotowe dotyczące literatury polskiej XX wieku].
Proza polska po 1981 roku [w:] Literatura polska. Sztuka, architektura, kino. Współczesność, red. M. Szulc, PINNEX, Kraków 2006, s. 79-150.
Artykuły w czasopismach naukowych
„Sen sielski”. Próba lustracji, „Roczniki Humanistyczne” 2000, z. 1.
Mirosław Starost – krytyk zapomniany, „Ruch Literacki” 2004, z. 2 (263).
„Nie ujrzę płomiennych piasków wyssanej przez słońce Sahary” (szkic do portretu Kazimierza Hałaburdy), „Pamiętnik Literacki” 2005, z. 3.
„Koślawe figurki ulepione ze snów...” (nieznany liryk L. Z. Stroińskiego), „Tekst Drugie” 2005, nr 6.
Stroiński Leon Zdzisław, „Polski Słownik Biograficzny” 2006, tom XLIV/3, z. 182.
„Zagubione takty śmiechu” (w literaturze polskiej XX i XXI w.), „Wielogłos” 2008, nr 1.
Gest śmiechu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego, „Wielogłos” 2007, nr 1.
Stanisław Brzozowski and fascism, „Studies in East European Thought” 2011, nr 63.
Walczymy w gruncie rzeczy o to samo…”? Wokół listów Stanisław Piaseckiego i Włodzimierza Pietrzaka do Kazimierza Wyki, „Ruch Literacki” 2012, nr 3 (312).
„Studies in East European Thought” o Stanisławie Brzozowskim, „Ruch Literacki” 2012, nr 3 (312).
Bruno Schulz i polityka, „Wielogłos” 2013, nr 2 (16).
Zdziwienia Henryka Markiewicza, „Wielogłos” 2014, nr 1.
„Śmierć Romka” (poznański Czerwiec w prozie Janusza Krasińskiego), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2016, nr 29 (49).
„Pisałem go krwią serdeczną” [„Z dymem pożarów” S. Brzozowskiego], „Dialog” 2015, nr 9.
„Ja rozpisałem się bardzo, bo żółć mnie zalała”. List Stefana Napierskiego do Kazimierza Wyki, „Schulz/Forum” 2016, nr 8.
Najlepsza moim zdaniem książka o wojnie polsko-bolszewickiej”. Wokół paryskiej edycji „W polu” Stanisława Rembeka, „Ruch Literacki” 2017, z. 3 (342).
Obraz PRL w pięcioksięgu J. Krasińskiego, „Roczniki Humanistyczne” 2017, z. 1.
Artykuły (rozdziały) w pracach zbiorowych
Szurlejówna z „Prosto z mostu” [w:] Pani Stefa [Księga pamiątkowa dla uczczenia 90. rocznicy urodzin Stefanii Kossowskiej], red. Rafał Habielski, Krzysztof Muszkowski, Paweł Kądziela, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1999.
Myśl antykomunistyczna w literaturze polskiej 1939-1989 [w:] Antykomunizm po komunizmie, red. Jacek Kloczkowski, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2000.
Uwagi o krytyce lat 90. [w:] Literatura polska w latach 1990-2000, red. T. Cieślak i K. Pietrych, Wydawnictwo „Zielona Sowa”, Kraków 2002.
Reprezentować, [w:] „Kartografowie dziwnych podróży”. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, wstęp M. Wyka, opracowanie K. Biedrzycki, J. Fazan, D. Kozicka, M. Urbanowski, J. Zach-Rońda, Universitas, Kraków 2004.
„Widma lepszych świtań”: Renesansowy psałterz Karola Wojtyły na tle poezji pokolenia wojennego [w:] Karol Wojtyła – poeta, pod red. Jacka Głażewskiego i Witolda Sadowskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2006.
Andrzej Kijowski i gest śmiechu [w:] Andrzej Kijowski i literaturoznawcy. Studia, red. W. Tomaszewska, T. Winek, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2007.
Pojęcie poezji czystej w krytyce literackiej pierwszej połowy XX wieku (rekonesans) [w:] Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918, red. D. Nowacki, K. Uniłowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007.
Centrala? Krytyka w „Gazecie Wyborczej” [w:] Między rynkiem a uniwersytetem. Krytyka literacka na przełomie XX i XXI, red. D. Kozicka i T. Cieślak-Sokołowski, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2007.
Emigracyjna twórczość literacka Jędrzeja Giertycha (do 1989 roku) [w:] Proza polska na obczyźnie. Problemy – dyskursy – uzupełnienia, pod red. Z. Andresa, J. Pasterskiego, A. Wal, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007, tom I.
Wolność tragiczna? Wolność polityczna w literaturze II RP [w:] Wolność i jej granice. Polskie dylematy, red. J. Kloczkowski, Ośrodek Myśli Politycznej. Wyższa Szkoła Europejska im. Ks. J. Tischnera, Kraków 2007.
Śmieszek Płaczek (Wokół powieści „Nikt” Jerzego Andrzejewskiego) [w:] Punkty widzenia – światopoglądy – literatura. Prace ofiarowane Marcie Wyce, Universitas, red. D. Kozicka, M. Urbanowski, Kraków 2008.
Doświadczenie historii w dziennikach wojennych Andrzeja Bobkowskiego, Ernsta Jüngera i Pierre’a Drieu la Rochella [w:] Zapisywanie historii. Literaturoznawstwo i historiografia, pod red. W. Boleckiego i J. Madejskiego, seria „Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej” t. 90, IBL, Warszawa 2010.
Stanisław Brzozowski i faszyzm [w:] Kino: przedmiot uczuć czy obiekt badań? – w dialogu z myślą filmową i twórczością Rafała Marszałka, red. M. Dopart, M. Oleszczyk, Wydawnictwo Dop-Art, Kraków 2012.
„Tak lubię te ich śmiechy i dowcip” [w:] Buntownik – cyklista – kosmopolak. O Andrzeju Bobkowskim i jego twórczości, red. J. Klejnocki, A. St. Kowalczyk, Wydawnictwo Więź, Warszawa 2011.
Bobkowski jako kolorysta [w:] Czytanie Bobkowskiego. Studia o twórczości, red. M. Nowak, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Jerzy Andrzejewski i Jerzy Bernanos: biografie równoległe, [w:] Formacja 1910: biografie równoległe, red. K. Biedrzycki, J. Fazan, Wydawnictwo Universitas, seria „Krytyka XX i XXI wieku”, Kraków 2013.
Myśli niespokojne (o międzywojennej krytyce literackiej Jerzego Andrzejewskiego), [w:] J. Andrzejewski, Samotne pokolenie. Szkice i recenzje krytyczne z lat 1927-1939, wybór, opracowanie i wstęp M. Urbanowski, seria „Krytyka XX i XXI wieku”, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2014, s. 9-35.
Gawędy kresowe Michała Kryspina Pawlikowskiego, [w:] Michał Kryspin Pawlikowski, „Sumienie Polski” i inne szkice kresowe, wybór, opracowanie i posłowie M. Urbanowski, LTW, Łomianki 2014, s. 245-251.
Kisielewski podróżnik i czytelnik, [w:] S. Kisielewski, Materii pomieszanie, Prószyński i Ska, Warszawa 2014, s. 7-17.
„Ach – jak nam się gadało i jak nam się milczało…” Andrzej Bobkowski – Wilhelm Mach, [w:] W ogrodzie świata. Profesorowi Aleksandrowi Fiutowi na siedemdziesiąte urodziny, pod red. Ł. Tischnera i J. Wróbla, Wydawnictwo UJ, Kraków 2015.
„Poeta e filosofo”: su Stanisław Brzozowski, [w:] S. Brzozowski, Cultura e vita, a cura di A. Czajka e G. Cunico, prefazione di M. Urbanowski, postfazione G. Cunico, traduzione di L. Masi, Biblioteca di cultura polacca, nr 2, Mimesis, Milano 2016.
Kilka uwag o „Śmiechu” Juliana Kornhausera, [w:] Rzeczy do nazwania. Wokół Kornhausera, red. A. Gleń, J. Kornhauser, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2016.
„Była w niej niepojęta skaza” – Maria Dąbrowska w oczach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, [w:] (W) sieci modernizmu. Historia literatury – poetyka – krytyka. Prace dedykowane Włodzimierzowi Boleckiemu, red. A. Kluba, M. Rembowska-Płuciennik, IBL, Warszawa 2017.
O Andrzeju Trzebińskim, [w:] A. Trzebiński, Polska fantastyczna. Szkice. Dramat. Wiersze, wybór, opracowanie i posłowie M. Urbanowski, LTW, Łomianki 2017.
Romantyzm w literaturze dwudziestolecia międzywojennego (przechadzka historycznoliteracka), [w:] Loci (non) communes. Prace ofiarowane Profesor Marii Korytowskiej, red. O. Płaszczewska, M. Siwiec, Wydawnictwo UJ, Kraków 2017.
Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku w literaturze polskiej (rekonesans) [w:], O granice, niepodległość i cywilizację. Szkice o wojnie polsko-bolszewickiej, red. J. Kloczkowski, Kraków 2017.
Redakcje prac zbiorowych i edycje krytyczne
Ferdynand Goetel, Patrząc wstecz. Pamiętnik, opracowanie i przypisy I. Sadowska oraz M. Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 1998.
Jan Emil Skiwski, Na przełaj oraz inne szkice o literaturze i kulturze, wybrał, opracował, wstępem poprzedził M. Urbanowski, Biblioteka Studiów Literackich pod redakcją Henryka Markiewicza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
Andrzej Trzebiński, Aby podnieść różę. Szkice literackie i dramat, wstęp i opracowanie M. Urbanowski, Biblioteka „Frondy”, Warszawa 1999.
Kazimierz Wyka, Stara szuflada i inne szkice z lat 1932-1939, opracował Maciej Urbanowski, Z pism Kazimierza Wyki pod redakcją Henryka Markiewicza i Marty Wyki, Wydawnictwo Literackie 2000.
Jerzy Braun, Kultura jutra. Szkice z lat 1932-1948, wybór, opracowanie i wstęp M. Urbanowski, Biblioteka „Frondy”, Warszawa 2001.
S. Brzozowski, Komentarze poetyckie, opracowanie tekstu M. Urbanowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
S. Piasecki, Prosto z mostu. Wybór publicystyki literackiej, wybór, wstęp, opracowanie M. Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2003.
„Myśl Polska” na emigracji 1941-1976. Antologia tekstów, wybór i opracowanie W. Turek i M. Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2005.
S. Pieńkowski, Dusza tłumu i inne wiersze, zebrał, opracował i wstępem poprzedził M. Urbanowski, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2005.
F. Goetel, Pisma polityczne. „Pod znakiem faszyzmu” oraz szkice rozproszone z lat 1917-1960, wybór, wstęp i opracowanie M. Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2006.
S. Brzozowski, Pamiętnik, wstęp M. Wyka, opracowanie tekstu i przypisy M. Urbanowski, Biblioteka Narodowa seria I, numer 311, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2007.
Punkty widzenia – światopoglądy – literatura. Prace ofiarowane Marcie Wyce, Universitas, red. D. Kozicka, M. Urbanowski, Kraków 2008.
Ferdynand Goetel, „Nie warto być małym”, tom 6 serii Pisma zebrane Ferdynanda Goetla, wstęp, przypisy, nota edytorska Maciej Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2009.
Gustaw Herling-Grudziński, Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1935-1946, zebrał Zdzisław Kudelski, opracowali W. Bolecki, J. Chłap-Nowak, A. Fitas, M. Urbanowski, M. Wójcik, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.
Florian Czarnyszewicz, Nadberezyńcy, przypisy Jerzy Gizella i Maciej Urbanowski, posłowie Maciej Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2010.
Michał Kryspin Pawlikowski, Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego, opracowanie, przypisy i posłowie Maciej Urbanowski, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2010.
Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane. Tom 2. Część 1. Recenzje. Rozprawy. Szkice literackie 1947-1956, zebrał Z. Kudelski, układ tekstów P. Sieniuć, opracowali W. Bolecki, M. Wójcik, M. Urbanowski [i inni], Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
Michał Kryspin Pawlikowski, Wojna i sezon. Powieść. Pamiętnik emigracyjny Tadeusza Irteńskiego (fragmenty), opracowanie tekstu, przypisy i posłowie Maciej Urbanowski, seria Biblioteka Kresowa, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2011.
Florian Czarnyszewicz, Wick Żywica. Powieść, opracowania tekstu, przypisy i posłowie Maciej Urbanowski, seria Biblioteka Kresowa, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2011.
Europejskie wizje polskich pisarzy w XX wieku. Antologia, wybór, opracowanie tekstów [przedmowa] Maciej Urbanowski, seria Biblioteka Jedności Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2011.
Stanisław Brzozowski, Sam wśród ludzi. Książka o starej kobiecie, seria Dzieła pod redakcją naukową Andrzeja Mencwela, opracowanie tekstu, nota wydawcy oraz przygotowanie wersji rękopiśmiennej Maciej Urbanowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.
F. Czarnyszewicz, Chłopcy z Nowoszyszek, opracowanie i posłowie M. Urbanowski, seria „Biblioteka Kresowa”, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2012.
Stanisław Brzozowski, Pod ciężarem Boga. Wiry. Płomienie, seria Dzieła pod redakcją naukową Andrzeja Mencwela, słowo wstępne Marta Wyka, opracowanie tekstu, nota wydawcy oraz przygotowanie wersji rękopiśmiennej Maciej Urbanowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.
„Jest Bóg, żyje prawda”. Inna twarz Stanisława Brzozowskiego, wybór, opracowanie, słowo wstępne M. Urbanowski, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2012.
K. L. Koniński, Pisma polityczne, wybór, opracowanie, wstęp M. Urbanowski, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2013.
A. Bobkowski, Listy do Jerzego Turowicza 1946-1960, do druku przygotował, opracował, wstępem poprzedził M. Urbanowski, Więź, Kraków 2013
Bobkowski wielokrotnie, red. K. Ćwikliński, A. St. Kowalczyk, M. Urbanowski, Więź, Warszawa 2014, ss. 406.
Jerzy Andrzejewski, Samotne pokolenie. Szkice i recenzje krytyczne z lat 1927-1939, wybór, opracowanie i wstęp M. Urbanowski, seria „Krytyka XX i XXI wieku”, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2014.
Pod okupacją. Listy. Jerzy Andrzejewski, Stefania Baczyńska, Tadeusz Gajcy, Karol Irzykowski, Karol Ludwik Koniński, Czesław Miłosz, Jerzy Turowicz, Kazimierz Wyka, wstęp M. Wyka, w tom ułożył, przypisami i notą wydawcy opatrzył M. Urbanowski, Zeszyty Literackie, Warszawa 2014.
Florian Czarnyszewicz, Chłopcy z Nowoszyszek. Powieść, opracowanie, przypisy i posłowie M. Urbanowski, wyd. II, LTW, Łomianki 2014.
Michał Kryspin Pawlikowski, „Sumienie Polski” i inne szkice kresowe, wybór, opracowanie i posłowie M. Urbanowski, LTW, Łomianki 2014, ss. 256.
Jan Emil Skiwski, To, o czym się nie mówi. Szkice polityczne z lat 1946-1956, zebrał, opracował, wstępem i przypisami opatrzył M. Urbanowski LTW, Łomianki 2014, ss. 344.
Marek Nowakowski i inni. Oblicza realizmu w prozie polskiej XX i XXI wieku, pod red. S. Buryły, J. Michalczeni i M. Urbanowskiego, IBL, Warszawa 2016.
G. Herling-Grudziński, Dzieła zebrane. Tom 10. Eseje, wybór i układ tekstów Z. Kudelski, oprac. S. Błażejczyk, W. Bolecki, M. Urbanowski i in. WL, Kraków 2016.
A. Trzebiński, Polska fantastyczna. Szkice. Dramat. Wiersze, wybór, opracowanie i posłowie M. Urbanowski, LTW, Łomianki 2017.
G. Herling-Grudziński, Dzieła zebrane. Tom 7. Dziennik pisany nocą. Vol. 1., opracowali W. Bolecki, M. Wójcik, M. Urbanowski [i inni], Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.
Literatura i polityka po roku 1989, pod redakcją Rafała Łatki i Macieja Urbanowskiego, OMP, Kraków 2017.